dots-menu
×

Home  »  The Oxford Book of Latin Verse  »  The Rule of Fate

Heathcote William Garrod, comp. (1878–1960). The Oxford Book of Latin Verse. 1912.

Marcus Manilius fl. A.D. 10

The Rule of Fate

QVID tam sollicitis uitam consumimus annis

torquemurque metu caecaque cupidine rerum

aeternisque senes curis, dum quaerimus aeuum,

perdimus et nullo uotorum fine beati

uicturos agimus semper nec uiuimus umquam?

pauperiorque bonis quisque est quo plura requirit,

nec quod habet numerat, tantum quod non habet optat:

cumque sui paruos usus natura reposcat,

materiam struimus magnae per uota ruinae

luxuriamque lucris emimus luxuque rapinas,

et summum census pretium est effundere censum?

soluite, mortales, animos curasque leuate

totque superuacuis uitam deplete querelis.

fata regunt orbem, certa stant omnia lege,

longaque per certos signantur tempora casus.

nascentes morimur, finisque ab origine pendet.

hinc et opes et regna fluunt, et saepius orta

paupertas, artesque datae moresque creatis

et uitia et clades, damna et compendia rerum.

nemo carere dato poterit nec habere negatum

fortunamue suis inuitam prendere uotis

aut fugere instantem. sors est sua cuique ferenda.

an, nisi fata darent leges uitaeque necisque,

fugissent ignes Aenean, Troia sub uno

non euersa uiro fatis uicisset in ipsis?

aut lupa proiectos nutrisset Martia fratres?

Roma casis enata foret, pecudumque magistri

in Capitolino sanxisset fulmina monte,

includiue sua potuisset Iuppiter arce,

captus et a captis orbis foret? igne sepulto

uulneribus uictor repetisset Mucius urbem?

solus et oppositis clausisset Horatius armis

pontem urbemque simul? rupisset foedera uirgo?

tresque sub unius fratres uirtute iacerent?

nulla acies tantum uicit. pendebat ab uno

Roma uiro regnumque orbis sortita iacebat.

quid referam Cannas admotaque moenibus arma,

postque tuos, Trasimene, lacus Fabiumque morantem

Varronemque fuga magnum? quid dicere prosit

accepisse iugum uictae Carthaginis arces,

sperantem Hannibalem nostris cecidisse catenis

consilium regni furtiua morte luisse?

adde etiam uiris Italas Romamque suismet

pugnantem membris, adice et ciuilia bella

et Cinnam in Mario Mariumque in carcere uictum:

quod consul totiens exsul, quod de exsule consul

adiacuit Libycis compar iactura ruinis

eque crepidinibus cepit Carthaginis urbem.

hoc nisi fata darent, numquam fortuna tulisset.

quis te Niliaco periturum litore, Magne,

post uictas Mithridatis opes pelagusque receptum

et tris emenso meritos ex orbe triumphos,

crederet, ut corpus sepeliret naufragus ignis,

eiectaeque rogum facerent fragmenta carinae?

quis tantum mutare potest sine numine fati?

ille etiam caelo genitus caeloque receptus,

cum bene compositis uictor ciuilibus armis

iura togae regeret, totiens praedicta cauere

uulnera non potuit, toto spectante senatu

indicium dextra retinens, monitumque cruore

deleuit proprio, possent ut uincere fata.

quid numerem euersas urbis regumque ruinas

inque rogo Croesum Priamumque in litore truncum,

cui nec Troia rogus? quid Xerxen maius et ipso

naufragium pelago? quid capto sanguine regem

Romanis positum? raptosque ex ignibus ignis

cedentemque uiro flammam, qui templa ferebat?

quot subitae ueniunt ualidorum in corpora mortes

seque ipsae rursus fugiunt errantque per ignis

ex ipsis elati rediere sepulcris;

atque his uita duplex. illis uix contigit una.

ecce leuis perimit morbus grauiorque remittit,

succumbit sorti ratio, ui uincitur usus;

cura nocet, cessare iuuat, mora saepe malorum

dat pausas, laeduntque cibi, parcuntque ueuena.

degenerant nati patribus uincuntque parentes

ingeniumque suum retinent; transitque per illum,

ex illo fortuna uenit. furit alter amore

et pontum transnare potest et uertere Troiam;

alterius frons est scribendis legibus apta.

ecce patrem nati perimunt, natosque parentes,

mutuaque armati coeunt in uulnera fratres.

non nostrum hoc bellum est; coguntur tanta moueri

inque suas ferri poenas lacerandaque membra.

quod Decios non omne tulit, non omne Camillos

tempus et inuicta deuictum mente Catonem,

materies in rem superat, sed lege repugnat.

quin nec paupertas breuiores excipit annos,

nec sunt inmensis opibus uenalia fata;

sed rapit ex tecto funus fortuna superbo

indicitque rogum summis statuitque sepulcrum.

quantum est hoc regnum, quod regibus imperat ipsis!

quin etiam infelix uirtus et noxia felix,

et male consultis pretium est, prudentia fallit,

nec fortuna probat causas sequiturque merentis,

sed uaga per cunctos nullo discrimine fertur.

scilicet est aliud, quod nos cogatque regatque,

maius et in proprias ducat mortalia leges

attribuatque suos ex se nascentibus annos

fortunaeque uices; permiscet saepe ferarum

corpora cum membris hominum; non seminis ille

partus erit: quid enim nobis commune ferisque?

quisue in portenti noxam peccarit adulter?

astra nouant formas, caelumque interserit ora.

denique si non est fati, cur traditur, ordo,

cunctaque temporibus certis uentura canuntur?

nec tamen haec ratio facinus defendere pergit

uirtutemue suis fraudare in praemia donis.

nam neque mortiferas quisquam magis oderit herbas,

quod non arbitrio ueniunt, sed semine certo;

gratia nec leuior tribuetur dulcibus escis,

quod natura dedit fruges, non ulla uoluntas.

sic hominum meritis tanto fit gloria maior,

quod caelo gaudente uenit; rursusque nocentis

oderimus magis in culpam poenasque creatos.

nec refert, scelus unde cadat; scelus esse fatendum.

hoc quoque fatale est, sic ipsum expendere fatum.