dots-menu
×

Home  »  The Oxford Book of Latin Verse  »  Solem quis dicere falsum audeat?

Heathcote William Garrod, comp. (1878–1960). The Oxford Book of Latin Verse. 1912.

Vergil 70 B.C.–19 B.C.

Solem quis dicere falsum audeat?

SI uero solem ad rapidum lunasque sequentis

ordine respicies, numquam te crastina fallet

hora, neque insidiis noctis capiere serenae.

luna reuertentis cum primum colligit ignis,

si nigrum obscuro comprenderit aëra cornu,

maximus agricolis pelagoque parabitur imber;

at si uirgineum suffuderit ore ruborem,

uentus erit; uento semper rubet aurea Phoebe.

sin ortu quarto (namque is certissimus auctor)

pura neque obtunsis per caelum cornibus ibit,

totus et ille dies et qui nascentur ab illo

exactum ad mensem pluuia uentisque carebunt,

uotaque seruati soluent in litore nautae

Glauco et Panopeae et Inoo Melicertae.

sol quoque et exoriens et cum se condet in undas

signa dabit; solem certissima signa sequuntur,

et quae mane refert et quae surgentibus astris.

ille ubi nascentem maculis uariauerit ortum

conditus in nubem medioque refugerit orbe,

suspecti tibi sint imbres: namque urget ab alto

arboribusque satisque Notus pecorique sinister.

aut ubi sub lucem densa inter nubila sese

diuersi rumpent radii, aut ubi pallida surget

Tithoni croceum linquens Aurora cubile,

heu, male tum mitis defendet pampinus uuas;

tam multa in tectis crepitans salit horrida grando.

hoc etiam, emenso cum iam decedit Olympo,

profuerit meminisse magis; nam saepe uidemus

ipsius in uultu uarios errare colores:

caeruleus pluuiam denuntiat, igneus Euros;

sin maculae incipient rutilo immiscerier igni,

omnia tum pariter uento nimbisque uidebis

feruere. non illa quisquam me nocte per altum

ire neque ab terra moneat conuellere funem.

at si, cum referetque diem condetque relatum,

lucidus orbis erit, frustra terrebere nimbis

et claro siluas cernes Aquilone moueri.

denique, quid uesper serus uehat, unde serenas

uentus agat nubes, quid cogitet umidus Auster,

sol tibi signa dabit. solem quis dicere falsum

audeat? ille etiam caecos instare tumultus

saepe monet fraudemque et operta tumescere bella.

ille etiam exstincto miseratus Caesare Romam,

cum caput obscura nitidum ferrugine texit

impiaque aeternam timuerunt saecula noctem.

tempore quamquam illo tellus quoque et aequora ponti,

obscenaeque canes importunaeque uolucres

signa dabant. quotiens Cyclopum efferuere in agros

uidimus undantem ruptis fornacibus Aetnam,

flammarumque globos liquefactaque uoluere saxa!

armorum sonitum toto Germania caelo

audiit, insolitis tremuerunt motibus Alpes.

uox quoque per lucos uulgo exaudita silentis

ingens, et simulacra modis pallentia miris

uisa sub obscurum noctis, pecudesque locutae

(infandum!); sistunt amnes terraeque dehiscunt,

et maestum inlacrimat templis ebur aeraque sudant.

proluit insano contorquens uertice siluas

fluuiorum rex Eridanus camposque per omnis

cum stabulis armenta tulit. nec tempore eodem

tristibus aut extis fibrae apparere minaces

aut puteis manare cruor cessauit, et altae

per noctem resonare lupis ululantibus urbes.

non alias caelo ceciderunt plura sereno

fulgura nec diri totiens arsere cometae.

ergo inter sese paribus concurrere telis

Romanas acies iterum uidere Philippi;

nec fuit indignum superis bis sanguine nostro

Emathiam et latos Haemi pinguescere campos.

scilicet et tempus ueniet cum finibus illis

agricola incuruo terram molitus aratro

exesa inueniet scabra robigine pila,

aut grauibus rastris galeas pulsabit inanis,

grandiaque effossis mirabitur ossa sepulcris.

di patrii, Indigetes, et Romule Vestaque mater,

quae Tuscum Tiberim et Romana Palatia seruas,

hunc saltem euerso iuuenem succurrere saeclo

ne prohibete. satis iam pridem sanguine nostro

Laomedonteae luimus periuria Troiae.

iam pridem nobis caeli te regia, Caesar,

inuidet atque hominum queritur curare triumphos,

quippe ubi fas uersum atque nefas; tot bella per orbem,

tam multae scelerum facies, non ullus aratro

dignus honos, squalent abductis arua colonis,

et curuae rigidum falces conflantur in ensem.

hinc mouet Euphrates, illinc Germania bellum;

uicinae ruptis inter se legibus urbes

arma ferunt; saeuit toto Mars impius orbe;

ut cum carceribus sese effudere quadrigae,

addunt in spatio, et frustra retinacula tendens

fertur equis auriga neque audit currus habenas.