dots-menu
×

Heathcote William Garrod, comp. (1878–1960). The Oxford Book of Latin Verse. 1912.

M. Aurelius Olumpius Nemesianus circa 260 A.D.

Pan

NYCTILVS atque Micon nec non et pulcer Amyntas

torrentem patula uitabant ilice solem,

cum Pan uenatu fessus recubare sub ulmo

coeperat et somno lassatas sumere uiris;

quem super ex tereti pendebat fistula ramo.

hanc pueri, tamquam praedem pro carmine possent

sumere fasque esset calamos tractare deorum,

inuadunt furto; sed nec resonare canorem

fistula quem suerat nec uult contexere carmen,

sed pro carminibus male dissona sibila reddit,

cum Pan excussus sonitu stridentis auenae

iamque uidens ‘pueri, si carmina poscitis’, inquit,

‘ipse canam: nulli fas est inflare cicutas,

quas ego Maenaliis cera coniungo sub antris.

iamque ortus, Lenaee, tuos et semina uitis

ordine detexam: debemus carmina Baccho.’

haec fatus coepit calamis sic montiuagus Pan:

‘te cano, qui grauidis hederata fronte corymbis

uitea serta plicas quique udo palmite tigris

ducis odoratis perfusus colla capillis,

uera Iouis proles; nam cum post sidera caeli

sola Iouem Semele uidit Iouis ora professum,

hunc pater omnipotens, uenturi prouidus aeui,

pertulit et iusto produxit tempore partus.

hunc Nymphae Faunique senes Satyrique procaces,

nosque etiam Nysae uiridi nutrimus in antro.

quin et Silenus paruum ueteranus alumnum

aut gremio fouet aut resupinis sustinet ulnis,

euocat aut risum digito motuue quietem

allicit aut tremulis quassat crepitacula palmis.

cui deus arridens horrentis pectore setas

uellicat aut digitis auris astringit acutas

adplauditue manu mutilum caput aut breue mentum

et simas tenero collidit pollice naris.

interea pueri florescit pube iuuentus

flauaque maturo tumuerunt tempora cornu.

tum primum laetas extendit pampinus uuas:

mirantur Satyri frondis et poma Lyaei.

tum deus ‘o Satyri, maturos carpite fetus’

dixit ‘et ignotos primi calcate racemos’.

uix haec ediderat, decerpunt uitibus uuas

et portant calathis celerique elidere planta

concaua saxa super properant: uindemia feruet

collibus in summis, crebro pede rumpitur uua

nudaque purpureo sparguntur pectora musto.

tum Satyri, lasciua cohors, sibi pocula quisque

obuia corripiunt: quae fors dedit, occupat usus.

cantharon hic retinet, cornu bibit alter adunco,

concauat ille manus palmasque in pocula uertit,

pronus at ille lacu bibit et crepitantibus haurit

musta labris; alius uocalia cymbala mergit,

atque alius latices pressis resupinus ab uuis

excipit: at potus (saliens liquor ore resultat);

euomit, inque humeros et pectora defluit humor.

omnia ludus habet cantusque chorique licentes;

tum primum roseo Silenus cymbia musto

plena senex auide non aequis uiribus hausit.

ex illo uenas inflatus nectare dulci

hesternoque grauis semper ridetur Iaccho.

quin etiam deus ille, deus Ioue prosatus ipso,

et plantis uuas premit et de uitibus hastas

integit et lynci praebet cratera bibenti.’

haec Pan Maenalia pueros in ualle docebat,

sparsas donec ouis campo conducere in unum

nox iubet, uberibus suadens siccare fluorem

lactis et in niueas astrictum cogere glebas.