dots-menu
×

Home  »  The Oxford Book of Latin Verse  »  De Consulatu Suo

Heathcote William Garrod, comp. (1878–1960). The Oxford Book of Latin Verse. 1912.

Marcus Tullius Cicero 106 B.C.–43 B.C.

De Consulatu Suo

PRINCIPIO aetherio flammatus Iuppiter igni

uertitur et totum conlustrat lumine mundum,

menteque diuina caelum terrasque petessit,

quae penitus sensus hominum uitasque retentat,

aetheris aeterni saepta atque inclusa cauernis.

et si stellarum motus cursusque uagantis

nosse uelis, qua et sint signorum in sede locatae,

quae uerbo ex falsis Graiorum uocibus errant,

re uera certo lapsu spatioque feruntur,

omnia iam cernes diuina mente notata.

nam primum astrorum uolucris te consule motus

concursusque graui stellarum ardore micantis

tu quoque, cum tumulos Albano in monte niualis

lustrasti et laeto mactasti lacte Latinas,

uidisti et claro tremulos ardore cometas;

multaque misceri nocturna strage putasti,

quod ferme dirum in tempus cecidere Latinae,

cum claram speciem concreto lumine luna

abdidit et subito stellanti nocte perempta est.

quid uero, ut Phoebi fax, tristis nuntia belli,

quae maganum ad columen fammato ardore uolabat,

praecipitis caeli partis obitusque petessit>?

aut cum terribili perculsus fulmine ciuis

luce serenanti uitalia lumina liquit?

aut cum se grauido tremefecit corpore tellus?

iam uero uariae nocturno tempore uisae

terribilis formae bellum motusque monebant,

multaque per terras uates oracla furenti

pectore fundebant tristis minitantia casus:

quidue ea quae lapsu ceciderunt aera uetusto?

haec, fora perpetuis signis clarisque frequentans,

ipse deum genitor caelo terrisque canebat.

aut ea Torquato quae quondam et consule Cotta

Lydius ediderat Tyrrhenae gentis haruspex?

omnia fixa tuus glomerans determinat annus.

nam pater altitonans stellanti nixus Olympo

ipse suos quondam tumulos ac templa petiuit

et Capitolinis iniecit sedibus ignis.

tum species ex aere uetus uenerataque Nattae

concidit elapsaeque uetusto numine leges,

et diuom simulacra peremit fulminis ardor.

hic siluestris erat Romani nominis altrix,

Martia, quae paruos Mauortis semine natos

uberibus grauidis uitali rore rigabat:

quae tum cum pueris flammato fulminis ictu

concidit atque auolsa pedum uestigia liquit.

tum quis non artis scripta ac monumenta uolutans

uoces tristificas chartis promebat Etruscis?

Lucmones, genus Etrusca de stirpe profectum,

uoluier ingentem cladem pestmeque monebant,

tum legum exitium constanti uoce ferebant,

templa deumque adeo flammis urbemque iubebant

eripere et stragem horribilem caedemque uereri;

atque haec fixa graui fato ac fundata teneri,

nei posta excelsum ad columen formata decore

sancta louis species claros spectaret in ortus:

tum fore ut occultos populus santusque senatus

cernere conatus posset, si solis ad ortum

conuorsa inde patrum sedes populique uideret.

haec tardata diu species multumque morata

consule te tandem celsa est in sede locata;

atque una fixi ac signati temporis hora

Iuppiter excelsa clarabat sceptra columna

et clades patiae flamma ferroque parata

uocibus Allobrogum patribus populoque patebat.

rite igitur ueteres, quorum monumenta tenetis,

qui populos urbisque modo ac uirtute regebant,

rite etiam uostri, quorum pietasque fidesque

praestitit ac longe uicit sapientia cunctos,

praecipue coluere uigenti numine diuos.

haec adeo penitus cura uidere sagaci,

otia qui stadiis laeti tenuere decoris

inque Academia umbrifera nitidoque Lyceo

sudarunt claras fecundi pectoris artis.

e quibus ereptum, primo iam a flore iuuentae,

te patria in media uirtutum mole locauit.

tu tamen anxiferas curas requiete relaxans,

quod patriae uacat, his studiis nobisque sacrasti.